Jaskinie Mladeczskie - charakterystyka
Kras Mladecki
tworzą izolowane wysepki wapieni dewońskich, występujące z niekrasowych skał na północnym skraju Wyżyny Bouzowskiej i z młodych sedymentów doliny rzeki Moravy w Kotlinie Górnomorawskiej, w szerszej okolicy miejscowości Mladeč na zachód od miasta Litovel. Pod powierzchnią wzgórz Třesín (345 m n. p. m.), Skalka (335 m n. p. m.) i innych, wody pradawnych cieków wytworzyły szereg jaskiń, z których największy jest system jaskiń Mladeckich, nazywany kiedyś też Bočkova díra lub Fürst Johanns Höhle.
Jaskinie Mladeckie
- przechodzą przez wzgórze Třesín (345 m n.p.m.) przy zachodnim skraju miejscowości Mladeč i są największym systemem jaskiniowym Krasu Mladeckiego;
- tworzą przeważnie horyzontalny, bardzo złożony labirynt korytarzy, sal i wysokich kominów z interesującym modelowaniem ścian i stropów, ze zdobieniami naciekowymi i licznymi zawaliskami z głazów, kilkoma stromymi korytarzami sięgają aż pod poziom wody podziemnej;
- należą do stanowisk archeologicznych o znaczeniu światowym, są prawdopodobnie najstarszym, największym i najdalej na północ położonym siedliskiem człowieka kromaniońskiego w Europie, który tu żył już ponad 31 tysięcy lat temu;
- mają w sumie 1 250 metrów korytarzy z różnicą wysokości 30 metrów;
- zostały ponownie odkryte po pradawnym zawaleniu wejścia około 1826 roku podczas łamania kamienia, od przełomu XIX i XX wieku są dostępne do zwiedzania a od 1911 roku oświetlone elektrycznie;
- trasa zwiedzania ma długość 380 metrów z małą ekspozycją archeologiczną; zwiedzanie trwa ok. 40 minut;
- Temperatura powietrza wynosi 8 °C, średnia wilgotność względna 95 %.
SPECYFIKA
Z pomieszczeń wejściowych jaskini i z okolicznych, dziś już zniszczonych grot, pochodzą cenne znaleziska archeologiczne. Dowodzą tego, że Třesín był zamieszkały przez ludzi już od wczesnej epoki kamiennej (paleolitu). Do znalezisk pozostałości najstarszych mieszkańców należy szereg czaszek i wiele części szkieletów mężczyzn, kobiet i dzieci kromaniońskiego typu, którzy ewidentnie byli kanibalami. Do nich należały też kamienne i kościane narzędzia, broń i ozdoby kultury oryniackiej. Wykopano tu też znaczną ilość kości dziś już wymarłych gatunków kręgowców: mamuta, bobra, konia, lisa, lwa jaskiniowego, hieny, niedźwiedzia jaskiniowego, jelenia, renifera, bizona, tura i innych. Najwięcej znalezisk jest z wejściowej Sali martwych, gdzie są do dziś zachowane oryginalne prehistoryczne ogniska. Z osadnictwa powierzchniowego pochodzą znaleziska z późnej epoki kamiennej (neolitu), wczesnej epoki brązu (kultura unietycka), z kultur łużycko-śląskiej i słowiańskiej, kiedy na Plavatisku nad jaskinią stało grodzisko, a później prawdopodobnie też twierdza. Ze średniowiecza pochodzą groby wojenne lub epidemiczne, ucięte czaszki jeńców lub przestępców, przedmioty żelazne, posążek jeźdźca i inne znaleziska. Według legendy jaskinie w tamtych czasach służyły też rozbójnikom, którzy w nich żywcem grzebali swoje ofiary. Według źródeł historycznych Třesín, leżący na szlaku handlowym z Czech do Ołomuńca, był w średniowieczu rzeczywiście najniebezpieczniejszym miejscem, gdzie powozy były często napadane, a ich właściciele zabici lub porwani.
W 2005 roku czasopismo Nature opublikowało artykuł o przeprowadzonym ponownym badaniu wieku znalezisk szkieletów z Jaskini Mladeckiej. W epoce lodowcowej żyli krępi neandertalczycy, którzy fizycznie spotkali się ze szczupłymi ludźmi (homo sapiens sapiens, człowiek rozumny), którzy przyszli z innych terenów. Po okresie współżycia, który trwał kilka tysięcy lat, neandertalczycy w niewyjaśnionych okolicznościach wymarli. Najstarsze ludzkie kości człowieka współczesnego w Europie pochodzą z Jaskiń Mladeckich z okresu sprzed 31 tysięcy lat. Datowane kości zostały odkryte już w XIX wieku, chodzi o górną szczękę, zęby i czaszkę kobiety, które zostały zachowane w muzeum wiedeńskim i teraz na nich potwierdzono ich wiek. To odkrycie pomoże wyjaśnić, kiedy dokładnie przyszli do Europy ludzie z Afryki. Te pozostałości należą do najstarszych znanych śladów człowieka współczesnego w Europie.